Mineraliteit in wijn - wat betekent dat eigenlijk?

Het is een verrassend feit dat het woord 'mineraliteit' tot de late jaren 1980 geen plaats op aarde had. Je vond het niet op Dr. Ann Noble's Aroma Wheel uit 1984, en het stond ook niet in het boek 'The Taste of Wine' uit 1983 van de grote vader van de moderne oenologie, Émile Peynaud.

Mineraliteit is in feite een neologisme dat plotseling zijn weg heeft gevonden in de wijnvocabulaire en daar stevige wortels heeft geschoten. De uitdaging ligt in het feit dat het woord niet volledig gedefinieerd kan worden, en er veel onenigheid bestaat over de vraag of het überhaupt op het proefpalet van wijn thuis hoort.

Wanneer 'mineraliteit' wordt gebruikt om een wijn te beschrijven, verwijst het vaak naar een smaakprofiel of mondgevoel. En inderdaad, het wordt gebruikt, hoewel Microsoft Word het woord markeert met de kenmerkende golvende rode lijn. Dit artikel geeft je geen definitief antwoord op wat mineraliteit betekent, maar je krijgt verschillende interpretaties gepresenteerd. Want de term wordt wijdverbreid gebruikt in de wijnwereld - gedefinieerd of niet.

Substantief: Mineraal

Het substantief 'mineraal' heeft zowel een geologische als een biologische definitie. In geologische zin verwijst 'mineraal' naar een vaste, meestal kristallijne stof met een uniforme chemische samenstelling die voorkomt als een kenmerkend bestanddeel van de aardkorst. In biologische zin is 'mineraal' een element (anders dan koolstof, waterstof, zuurstof en stikstof) dat aanwezig is in levende organismen en een biologische functie heeft.

En zelfs vanuit de bovenstaande definities van mineraal is het moeilijk om de oorsprong van het concept mineraliteit te verduidelijken. Geologische mineralen en stenen zijn niet oplosbaar en kunnen daarom niet door de wijnstokken worden opgenomen. Biologische mineralen zijn aanwezig in de bodem en het water, en een minimale aanwezigheid in wijn is daarom plausibel. Het probleem is dat biologische mineralen geen geur of smaak hebben.

En mineraliteit wordt precies gebruikt om de verschillende aspecten van de smaakervaring te beschrijven.

De Netjes Smaak Van Regen Doorweekte Asfalt

Mineraliteit is een mondgevoel, en de meest voorkomende beschreven nuances van smaak verwijzen naar soorten gesteente of fossielen, zoals steen, grind, leisteen, asfalt, vuursteen en oesterschelpen. Maar hoe smaakt grind?

Er wordt hier betoogd dat je de smaak van een potloodpunt uit je kindertijd kunt herkennen, de smaak van kruitstof van het vuurwerk op oudejaarsavond, of het gevoel in de lucht wanneer de weg veel regen heeft ontvangen. Het zou de smaak van de zoute zee kunnen zijn, de geur van schoolbordkrijt of het gevoel van vergruisd grind. Deze smaken zijn terugkerende thema's onder de voorstanders van mineraliteit - maar hoe ontstaat mineraliteit in wijn, als het al bestaat?

Mineraliteit: Een Vorm Van Consensus

Hoewel er geen absolute definitie van de term is, zijn er enkele zaken waarover men het redelijk eens is als het gaat om mineraliteit. Degenen die geloven dat mineraliteit bestaat, zijn het erover eens dat het aanwezig is in zowel rode als witte wijnen, maar veel vaker voorkomt in witte wijnen. Er is ook overeenstemming dat mineraliteit en zuurheid niet hetzelfde zijn, hoewel mineraliteit alleen wordt aangetroffen in wijnen met een hoog zuurgehalte.

Mineraliteit wordt vaak toegeschreven aan wijnen zoals Riesling, Assyrtiko, Sauvignon Blanc of Chardonnay. Een van de redenen waarom mineraliteit vaker wordt aangetroffen in witte wijnen dan in rode wijnen, kan te maken hebben met het gebruik van eikenhout bij de rijping van rode wijnen - men gelooft dat het hout de mineraliteit kan verdoezelen. Veel mensen geloven echter dat rode wijnen uit Sicilië, die zijn geteeld in vulkanische grond van de Etna, ook mineraliteitskenmerken hebben.

Chablis Is Een Bastion Van Mineraliteit

Chablis en mineraliteit gaan hand in hand. De wijngaarden van Chablis zitten vol met gefossiliseerde oesterschelpen en verkalkte ammonieten, een overblijfsel uit het Jura-tijdperk, toen het gebied bedekt was met water. En op basis van deze mondgevoelens zijn fossielen en oesterschelpen cruciaal bij het bepalen van de mineraliteit van Chablis-wijnen. Het wordt echter ook gezegd dat de voedingsmineralen die de wijnstokken van de fossielen krijgen, niet te onderscheiden zijn van die welke ze uit meststoffen of uit de grond zelf halen.

Bovendien is het helemaal niet ongewoon dat de wijnen van Chablis worden geassocieerd met 'vuursteen' en 'zwavel', en inderdaad wordt deze beschrijving al sinds de 18e eeuw voor de wijnen gebruikt. Tegenwoordig domineert het concept van mineraliteit bij het beschrijven van Chablis-wijnen, maar de voorouders zijn zeker ook vuursteen en zwavel.

Er zijn aanwijzingen dat de beroemde rokerige geur van Chablis afkomstig is van zwavelverbindingen - ofwel omdat de wijnen koud zijn tijdens het fermentatieproces, of omdat het fermentatieproces zelf laag is in zuurstof en stikstof. Bovendien zijn klei en kalksteen een veelvoorkomend substraat in Chablis, en kalkstenen bodems zijn vaak minder vruchtbaar, wat resulteert in een laag stikstofgehalte in het sap. Uiteindelijk geeft dit een reductief en meer rokerig karakter dat geassocieerd wordt met de minerale wijnen. In feite wordt Riesling uit de Mosel-vallei ook beschreven als een wijn met een rokerig karakter, vergelijkbaar met Chablis, en dit wordt toegeschreven aan de rode en blauwe kalksteen waarop de wijn wordt verbouwd.

Vulkanische Driehoek: Santorini, Soave en Sicilië

Hoewel een zeer groot deel van de wijnen uit Chablis vaak een minerale stempel heeft, zijn er ook andere wijnregio's waar de term vaak voorkomt. De Assyrtiko-druif van Santorini wordt bijna altijd beschreven als mineraal met hints van zout. De bodem is vulkanisch, en de Middellandse Zee draagt waarschijnlijk bij aan de zoutheid.

De link tussen mineraliteit en vulkanische ondergrond is ook aanwezig in de Italiaanse regio Soave, waar de bodem bestaat uit basaltische rotsen, tufsteen en as. Voorstanders van het concept mineraliteit zouden in dit geval beargumenteren dat omdat de bodem hier rijk is aan mineralen die al meer dan 30 miljoen jaar in de aarde zijn afgezet, dit ongetwijfeld zal bijdragen aan het gevoel van mineraliteit in de wijn.

Evenzo, zoals hierboven vermeld, is het zeker de vulkanische bodem van de Etna, bestaande uit basalt, zwarte as en puimsteen, die de Siciliaanse rode wijnen gemaakt van Nerello Mascalese-druiven een gevoel van mineraliteit geeft. Dit suggereert dat vulkanische bodems kunnen worden gelijkgesteld aan de sensatie van mineraliteit. Maar...

Wortels Drinken Water

...Druivenwortels drinken alleen water. Om te kunnen opnemen wat bijvoorbeeld uit vulkanische grond komt, moet het eerst in water zijn opgelost. Voor stenen, rotsen of fossielen om door de wijnstok te worden opgenomen, moeten ze eerst worden afgebroken tot elementaire ionen zoals kalium of calcium - de planten gebruiken deze voor voeding, maar experts geloven dat de concentratie zo klein zal zijn dat het bijna ondetecteerbaar zal zijn in de uiteindelijke wijn.

Veel mensen wijzen er echter op dat water uit verschillende bronnen anders smaakt. De oorsprong van water is ook van groot belang in de bierbereiding, waar "hard" water geschikter is voor porter en stout, terwijl zacht water geschikter is voor de productie van lager. De chemische samenstelling van water en de pH-waarde hebben een grote impact op hoeveel eiwitten, suikers en smaakstoffen uit de mout worden geëxtraheerd. En zo is water van groot belang voor zowel mondgevoel als smaak in het eindproduct.

Maar ook hier is er een addertje onder het gras. Lager is de bierstijl waarin mineraliteit bij de proeverij wordt benadrukt. Maar een lager is meestal opmerkelijk laag in mineralen. De verwarring blijft bestaan.

Het bovenstaande kan natuurlijk niet direct worden overgedragen op wijn, maar het feit dat water verschillend kan worden ervaren afhankelijk van de oorsprong kan een interessant perspectief zijn om op te nemen in discussies over mineraliteit in wijn. Ook de perceptie van mineraalrijke bieren, waarvan de inhoud arm is aan mineralen. Druiven bevatten veel water, en hoewel mineralen geen smaak hebben, kan het een indirecte invloed hebben op de perceptie van mineraliteit - op het mondgevoel? Net zoals het geval is bij bier.

Maar Is Mineraliteit Niet Eenvoudigweg Terroir?

In de wijnwereld is het concept terroir bekender en wordt het vaker gebruikt dan mineraliteit. Maar terroir is eigenlijk ook een relatief ongedefinieerd concept, hoewel er overeenstemming is over een aantal componenten. Terroir betekent: "een gevoel van plaats". Hier verwijst 'plaats' naar temperatuur, klimaat (regen, vochtigheid, zon, vorst, enz.), topografie (helling en hoogte van het land) en bodemcompositie (zand, klei, kiezels, rotsen, enz.).

Mineraliteit is dus niet 'slechts' terroir, maar ze hebben gemeen dat ze zich bevinden in een veld van gevoeligheid. Een gevoel van smaak en een gevoel van plaats. Het concept mineraliteit wordt vaak onder het terroirconcept geplaatst, en velen zouden het waarschijnlijk opnemen in de 'samenstelling van de bodem'.

Mineraliteit is echter niet terroir, hoewel beide worden gebruikt in de steeds groeiende globale wijnwoordenschat.

Geen Definitie - Is Mineraliteit Een Associatie?

Wetenschappers zoeken en zoeken, maar het blijft onduidelijk waarom sommige wijnen worden gedefinieerd door het concept van mineraliteit, terwijl andere dat niet zijn. Jamie Goode, een plantbioloog en wijnliefhebber, is de auteur van The Science of Wine: From Vine to Glass. In zijn boek schrijft hij dat mineraliteit figuurlijk kan worden beschreven, net zoals een wijn tonen van kersen of geroosterde boter kan bevatten. Hij wijst er ook op dat taal het instrument is waarmee we wijnen kunnen beschrijven en onderzoeken. Goode zegt dat de reis van waarneming naar woord moeilijk is, maar dat hij het woord 'mineraliteit' leuk vindt omdat hij weet wat het is wanneer hij het proeft.

In het verleden was de taal veel beperkter dan nu. En naarmate de taal rijker is geworden, hebben taalgebruikers ook nuances moeten aanbrengen in hun beschrijvingen en waarnemingen - van wijn, bijvoorbeeld. Dit betekent dat de waarneming van mineraliteit wellicht al bestond voordat de term werd gebruikt en wijdverbreid en populair werd. Mineraliteit kan zeker de associatie zijn met fossielen, rotsen, grind, leisteen, asfalt of vuursteen - mineraliteit kan ook het umami zijn - het vijfde element - van wijn, hoewel onderzoekers nog steeds geen verklaring hebben voor waarom dit eigenlijk zo is.

Veel mensen weten wat mineraliteit is wanneer ze het proeven.

De Metaforische Taal Van Wijn

Onze taal verandert voortdurend. En hoe een individu een wijn waarneemt, is natuurlijk subjectief. Het is pas wanneer het individu zijn subjectieve ervaring van de wijn moet beschrijven dat de taal vaak faalt. En dit is misschien waarom mineraliteit zo populair is geworden.

Mineraliteit is een kwalificerende eigenschap die geologische connotaties beschrijft. In wijn is het al lang gebruikelijk om beschrijvingen zoals kerosine, leer, rubber en zelfs koeienmest te gebruiken om de smaken in een wijn te beschrijven. Metaforen staan in de rij om textuur en smaak te beschrijven, en metaforen sterven en verliezen hun expressieve kracht. Mineraliteit is een modewoord geworden - een taaluitbreiding voor de beschrijving van de stenen aroma's. En de taal is blijkbaar niet tevreden met woorden als rots, grind, fossielen en leisteen.

Mineraliteit: Onmogelijk te Definiëren

Toen 'mineraliteit' voor het eerst verscheen in de algemeen aanvaarde wijnencyclopedie 'The Oxford Companion to Wine', schreef redacteur Jancis Robinson dat het woord te wijdverspreid was om genegeerd te worden, zelfs als het onmogelijk te definiëren was.

De bovenstaande aannames ondersteunen deze uitspraak. Hoewel mineraliteit dus wijd vertegenwoordigd is in de normale wijnwoordenschat, is het nog steeds niet gedefinieerd. Het is een mentale associatie en het is ambigu.

De experts geloven dat het zeer onwaarschijnlijk is dat de mineraliteit voortkomt uit mineralen in de bodem. Het is waarschijnlijker dat het het gebrek aan andere elementen is. Een bepaalde druivensoort, geteeld in specifieke gebieden. Het ontbreken van het gebruik van eikenhout bij de rijping. Of koude fermentatieprocessen. Mineraliteit is natuurlijk een mentale constructie, en velen zouden het als goede marketing categoriseren. Weet wel dat wanneer iemand een wijn beschrijft met mineraliteitskenmerken, dit vaak verwijst naar een associatie met smaken en mondgevoel van rotsen en fossielen.

Misschien zal de toekomst ons meer vertellen over wat mineraliteit echt is. Maar voor nu is het niet gedefinieerd, maar wijdverspreid.