Bolgheri's opkomst tot roem in de wijnwereld

Er is deze jaren iets aan de hand in Italië en het ziet er echt spannend uit. Italiaanse wijn staat niet voor niks met 4 producenten in de top 10 van de Liv-ex Power 100-lijst in 2020. De Italië-100-subindex was de best presterende subindex op de Engelse wijnbeurs in 2019 en de op een na beste van allemaal in 2020.

Italië is verdeeld in 20 regio’s met daarin subregio's die verschillende wijnen produceren. Twee regio’s vallen in het bijzonder op als we kijken wanneer de wenst geschikt is om in te investeren. Piemonte, waar je Barolo en Barbaresco vindt, en dan Toscane met Brunello di Montalcino en Bolgheri als de toonaangevende wijnen. Vooral dat laatste is interessant. Bolgheri is de thuisbasis van producenten zoals Ornellaia, Sassicaia en Masseto. Deze behoren aan de top binnen de Italiaanse producenten.

Frans geïnspireerd Italiaans succes

Italië staat bekend om zijn meer dan 1.000 verschillende lokale druivensoorten met alles van Nebbiolo tot Sangiovese, die waarschijnlijk bijna de "nationale druif" in Italië kan worden genoemd. Toch heeft Bolgheri zich laten inspireren door Bordeaux. Als gevolg hiervan is een groot deel van het succes van Bolgheri gebaseerd op klassieke Franse druivenrassen zoals Cabernet Sauvignon en Merlot.

Aan de rand van de Middellandse Zee

"De oudsten zeiden dat grote wijnen niet in de buurt van de zee gemaakt konden worden. Vandaag is aangetoond dat juist die nabijheid van de zee geweldige wijnen geeft."

Eerst de geografie. Bolgheri ligt in het westelijke deel van Toscane, 270km ten noorden van Rome en 100km ten zuidwesten van Florence. Hier vindt u een heel bijzonder terroir, waar de wijngaarden bijna als een amfitheater de zee bereiken en worden beschermd door bergen met bomen. Het gebied waar de druiven voor de DOC Bolgheri worden geteeld strekt zich uit over 13 bij 7km en varieert van 10 tot 380 meter hoogte. Hier vindt u dus 1.370 hectare aan wijngaard.

De locatie in de buurt van de zee zorgt voor een dagelijks briesje die de koude lucht naar de druiven brengt. Het briesje draagt bij aan de frisheid van de wijnen. In het gebied waait het ruim 250 dagen per jaar, waardoor bijvoorbeeld schimmelziekten moeite hebben om voet aan de grond te krijgen. Met 600mm. regen per jaar en een grote hoeveelheid zon hebben we dus optimale omstandigheden voor de productie van geweldige wijn. De bodem biedt een grote variatie, van zand tot grote rotsen, alles is er. In totaal zijn er in Bolgheri 27 verschillende grondsoorten gedefinieerd. De verschillende grondsoorten in combinatie met de hoogteverschillen maken dat het mogelijk is om op een relatief beperkt gebied met meerdere druivenrassen te werken.

Sassicaia maakte de weg vrij voor Bolgheri

Markies Mario Incisa della Rochetta was de man die de visie had om van Bolgheri een van de toonaangevende wijnregio's van Italië te maken. Hij trouwde in 1930 met gravin Clarice Della Gherardesca, met wie hij naar Bolgheri verhuisde. In hetzelfde jaar trouwde Clarice's zus Carlotta met Niccolò Antinori, waardoor het grootste domein van de regio tussen de twee families werd verdeeld. In die tijd waren de wijnen in het gebied minder interessant, eenvoudig en alleen voor dagelijks gebruik. De markies had echter grotere ambities, omdat hij de smaak te pakken had van de grote Franse wijnen. Hij verkreeg stekken van een wijngaard in Migliarino Pisano, een Italiaanse kloon van Cabernet. Deze werden geplant in Castiglioncello di Bolgheri, waar ze werden beschermd tegen de invloed van de zee. Daarmee zette hij de eerste kleine stapjes naar de Sassicaia die we vandaag kennen, indruisend tegen de tradities van de regio waar de Sangiovese druif al was beëdigd. De markies zette zijn experimenten voort tot de late jaren 1960. De eerste commerciële Sassicaia was in 1968, gelanceerd in 1972.

In de omgeving was men echter niet enthousiast over de extravagante wijnen op basis van de Cabernet druif, maar gelukkig werden ze ook in de rest van Italië op de markt gebracht. In 1978 won Sassicaia een grote wedstrijd georganiseerd door het wijntijdschrift Decanter tegen andere wijnen gemaakt van druiven uit de Bordeaux. Met de overwinning in deze proeverij begonnen ook de lokale Toscanen hun ogen te openen voor Sassicaia.

De jaargang 1985 was de grote doorbraak en werd in een blinde proeverij vergeleken met het Chateau Mouton-Rothschild uit 1986 door mister himself Robert Parker, die de Sassicaia 1985 de magische 100 punten toekende. Overigens de eerste Italiaanse wijn ooit die een perfecte score kreeg van een internationaal erkende recensent. Sindsdien is er niet meer teruggekeken en is Sassicaia de vaandeldrager geweest voor een rebelse groep producenten die de traditie doorbreekt om alleen Sangiovese te gebruiken. Deze wijnen werden later bekend als Super Tuscans.

Het verhaal van Bolgheri en de Super Tuscan

In Bolgheri wordt al honderden jaren wijn verbouwd, maar dan met als motto; dagelijkse wijn om de maaltijd mee weg te spoelen geeft aan dat de wijnen rustiek en van slechte kwaliteit waren. De eerste regels (DOC) voor de kwaliteits- en wijnproductie in het gebied werden in 1983 goedgekeurd en omvatten alleen witte en roséwijnen.

De eerste grote rode wijnen uit Bolgheri konden niet worden verkocht omdat ze de huidige DOC-kaders niet volgden en de regels overtraden om Sangiovese niet te mengen met internationale druivenrassen. Dit zorgde voor overlast. Tevens toonde dit ook het rebelse denken dat in het gebied heerste. Sassicaia en de andere revolutionaire rode wijnen werden nog steeds geproduceerd en op de markt gebracht met de toegestane aanduiding "Vino da Tavola". Toen kwam de strengere "Indicazione geografica tipica (IGT)". Deze wijnen kregen al snel een grote groep fans op de wijnmarkt, die ze "Super Tuscans" noemden.

Buiten Bolgheri openden mensen ook hun ogen voor het mengen van Sangiovese met andere Franse druivensoorten en het rijpen van de wijnen in Franse barriques. Hierdoor zijn Super Tuscans niet alleen te vinden in Bolgheri, maar in heel Toscane, waar onder andere Tiganello en Solaia tot de pioniers gerekend kunnen worden die in die mate de weg vrijmaakten voor de gehele Super Tuscan beweging.

De regels voor kwaliteit op dit gebied zijn in de loop der jaren verschillende keren aangepast en vanaf 1994 werden de rode wijnen officieel aangesloten bij de Bolgheri DOC. Sassicaia kreeg een eigen sub-DOC, die nog strengere regels omvatte, aangepast aan deze totaal unieke wijn.

In 2011 werden de regels opnieuw aangepast, zodat het nu mogelijk is om wijnen te produceren van individuele druiven binnen de DOC-regels. Cabernet Sauvignon, Merlot en Cabernet Franc zijn de drie meest prominente, gevolgd door Sangiovese en Syrah. Daarnaast is het toegestaan om met maximaal 30% van andere druivenrassen te werken. Al met al een open en innovatieve set regels die de wijnmaker een goed kader geeft om zijn creativiteit te ontwikkelen.

Bolgheri vandaag de dag

Tegenwoordig zijn er 60 producenten in Bolgheri die enkele van de meest gewilde wijnen van Italië maken. Sassicaia staat er alleen voor, met een eigen welverdiende DOC, maar de andere topproducenten laten niets achter als het gaat om kwaliteit.

Lokale wijnmakers vechten al jaren tegen een conservatieve trend. Sterke krachten van buitenaf hebben echter een grote invloed gehad op het feit dat het vandaag de dag misschien wel het meest aantrekkelijke wijngebied in Italië lijkt. Vanaf 1978 kwamen sterke krachten op het toneel, waaronder Piermario Meletti Cavallari, die Podere Grattamacco in 1977 oprichtte en nu een van de toonaangevende producenten is.

Ook opvallend is het landgoed Belvedere, dat werd verdeeld tussen de twee gebroeders Antinori, Lodovico en Piero, die elk hun toplandgoed bouwden. Marchese Lodovico Antinori richtte in 1981 Ornellaia op, terwijl Piero Guado al Tasso introduceerde.  Onder de lokale bevolking moeten we ook Eugenio Campolmi noemen, die Le Macchiole oprichtte. Hij staat vandaag de dag nog steeds aan de top van de hiërarchie staat.

In de Liv-Ex '2020 Power Top-100 is Bolgheri zeer goed vertegenwoordigd. Sassicaia staat op nummer 4, Ornellaia op nummer 6 en Masseto op nummer 9. Met drie producenten in de top 10 is Bolgheri beter vertegenwoordigd in de lijst dan zowel Bourgogne als Champagne.